Een kinderschoentje en het Sinterklaasfeest

Een kinderschoentje en het Sinterklaasfeest

Alle brave kinderen zetten op 5 december een schoentje aan de schouw. Deze traditie zou volgens literatuurwetenschapper Rita Ghesquière zijn oorsprong kennen in de 5e eeuw na Christus. In de Nederlanden is het gebruik zeker sinds de 15e eeuw gekend. Oorspronkelijk werd het schoentje in de kerk geplaatst: de opbrengst was voor de armen. Later wordt het een echt familiefeest en verhuist de schoen naar de huiskamer.

Oorspronkelijk werd het schoentje in de kerk geplaatst: de opbrengst was voor de armen

Het Sint-Nicolaasfeest, Jan Steen, olie op doek, 1663

Op het bekende schilderij Het Sint-Nicolaasfeest van Jan Steen (olie opdoek, 1665-1668) zien we het feest in een katholiek gezin. De jongste dochter van het gezin heeft zich het afgelopen jaar goed gedragen en wordt beloond met een pop. Haar oudere broertje staat huilend naast haar, want zijn schoen is leeg gebleven. Rechts wijst iemand in de schoorsteen, waar de geschenken zouden zijn vandaan gekomen.

In 1992 is een 17e eeuws lederen kinderschoentje ontdekt op de opgraving langs de Vlamingdam in Brugge. Dit lederen schoentje met maatje 18 is gedragen door een kindje van minder dan één jaar oud. Bij het bepalen van de maat houdt men rekening houden met het krimpen van het leder als gevolg van het verblijf in de bodem en de conservatiebehandeling. Het schoentje heeft een meervoudige zool bestaande uit twee lagen. Het gaat om een gespschoentje, waarbij het gespriempje door de twee verticale insneden op de wreef werd gehaald. De gesp en gespriem ontbreken, maar op het zijaanzicht zijn de naaigaten te zien waar oorspronkelijk de gesp moet gezeten hebben. Ook het oorspronkelijk aanwezige wreefpandje ontbreekt. De naad op de wreefrand laat zien dat het oorspronkelijk wel aanwezig was. In Vlaanderen blijken gespschoenen voornamelijk voor te komen als kinderschoeisel. Het schoentje is geconserveerd en wordt bewaard in ons Onroerenderfgoedepot.

Wie meer wil weten over historisch schoeisel raden we het boek ‘Stepping Through Time: Archaeological Footwear from Prehistoric Times Until 1800’ van Olaf Goubitz, Carol van Driel-Murray en Willy Groenman-van Waateringe aan. En voor een geschiedenis van het Sinterklaasverhaal neem ‘Van Nicolaas van Myra tot Sinterklaas: de kracht van een verhaal’ van Rita Ghesquiere ter hand.